В последние годы взрослые женщины наверстывают упущенное, когда дело доходит до числа диагнозов СДВГ. Мы спросили двух экспертов, как это возможно. «Детей, которые проявляют сложное поведение во внешнем мире, просто замечают раньше».
Dat het zo lang kan duren voordat vrouwen de juiste diagnose krijgen, komt doordat er tot voor kort weinig kennis was over ADHD bij vrouwen. Dat zegt Sandra Kooij, psychiater en expert op het gebied van ADHD.
Dat komt door een gebrek aan onderzoek naar deze groep. Lang was onduidelijk dat het vrouwenlichaam anders in elkaar zit dan het mannenlichaam en daardoor bijvoorbeeld anders kan reageren op medicijnen.
“Maar een vrouw is geen kleine man. Zij is ook een mens, waarbij meer kennis nodig is en meer onderzoek op zijn plaats is”, zegt Kooij.
“Dat dat tot nu toe niet of nauwelijks gebeurt, heeft ook te maken met het feit dat vrouwen een hormonale cyclus hebben. Die kan de uitkomst van ieder onderzoek verstoren. Daardoor worden vrouwen over het algemeen vaak uitgesloten van onderzoek.”
Gebaseerd op onderzoek bij jongens
Daar komt bij dat ADHD van oorsprong een kinderdiagnose is, zegt Nanda Lambregts-Rommelse, hoogleraar Neurobiologische Ontwikkelingsstoornissen aan de Radboud Universiteit. “En het is een diagnose die voornamelijk gebaseerd is op onderzoek bij jongens.”
Men denkt bij ADHD dan ook al snel aan dat ene drukke jongetje in de klas. En dat is waar het misgaat, zegt Lambregts-Rommelse. “Jongens met ADHD laten druk gedrag zien en vragen daarmee om aandacht, terwijl meisjes met ADHD juist meer naar binnen trekken. Zij zijn sneller angstig en verdrietig.”
Ook meisjes kunnen druk zijn
ADHD is in de basis een “ontremmingsprobleem”, legt de hoogleraar uit. Hoe je dat probleem het beste kunt herkennen, verschilt enigszins tussen jongens en meisjes. In het handboek voor psychische stoornissen worden deze kenmerken wel beschreven, maar niet toegespitst op sekse of leeftijd.
“Jongens met weinig rem laten vaak overbeweeglijk, impulsief, ongeconcentreerd en explosief gedrag zien en worden daardoor als vervelende stoorzender ervaren”, zegt Lambregts-Rommelse. “Terwijl meisjes met weinig rem vaak te zeer gericht zijn op contact met anderen en als ‘gezellige kletskous’ worden gezien.”
Daardoor is minder zichtbaar dat deze meisjes ook moeite hebben met concentreren en weinig rem hebben op hun emoties. “Het is dus niet zo dat meisjes geen druk gedrag kunnen laten zien. Maar kinderen die naar buiten toe lastig gedrag vertonen, worden nou eenmaal eerder opgemerkt”, weet de hoogleraar.
Hormonale stemmingswisselingen spelen een rol
Kooij vertelt dat 30 procent van de vrouwen met ADHD vaker last heeft van het subtype ADD. “Dat zijn dromerige, besluiteloze, chaotische en vergeetachtige meiden.”
Volgens Kooij zijn dat – vaak tegen de verwachting in – vrouwen die aan de hand van lijstjes en schema’s door het leven gaan. “Ze lijken heel georganiseerd. Maar als zij dat niet doen, verzanden ze in een chaotische warboel.”
Vrouwen bij wie op jonge leeftijd niet werd gezien dat zij weleens ADHD zouden kunnen hebben, lopen daar later in hun leven alsnog tegen aan. Volgens Kooij blijkt uit recent onderzoek dat dat vaak gebeurt als vrouwen in de overgang raken.
“Dat heeft ermee te maken dat zij dan meer last krijgen van hormonale stemmingswisselingen”, legt Kooij uit. “Daardoor kunnen zij niet langer op dezelfde manier doorgaan.”
Het belang van kennis delen
“Vrouwen met ADHD gaan altijd maar door en hebben niet in de gaten dat ze zichzelf daardoor uitputten”, ziet Kooij. “Ze werken zichzelf vijf keer over de kop, raken overspannen en kunnen uiteindelijk zelfs last krijgen van hartklachten.”
Kooij heeft een netwerk opgericht om ADHD bij vrouwen eerder te kunnen signaleren. Ze richtte het samen met cardioloog Janneke Wittekoek en gynaecoloog Dorenda van Dijken op. Aanleiding daarvoor was dat zij ADHD, hartklachten en stemmingswisselingen vaak terugzagen in dezelfde patiënten. Het doel van het netwerk is dat het delen van kennis met professionals en patiënten helpt bij het sneller herkennen van deze klachten.
Lambregts-Rommelse adviseert vrouwen die denken dat zij eventueel ADHD-gerelateerde klachten hebben zich niet te makkelijk te laten wegsturen bij zorgverleners. “Doe jezelf niet tekort, laat je goed onderzoeken. Neem geen genoegen met diagnoses als ‘het zal wel de overgang zijn’ of ‘misschien ben je overwerkt’. Daarbij: als je kinderen ADHD hebben of het in je familie voorkomt, is de kans groter dat jij het ook hebt.”
